Ενα αιωνόβιο δέντρο, ο κράταιγος (τρικοκιά) που δεσπόζει στον αρχαιολογικό χώρο Ζώμινθου, στον Ψηλορείτη, χαρακτηρίζεται Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος!

Πρόκειται για ένα δέντρο-σύμβολο της περιοχής που δεσπόζει στην είσοδο της Ζωμίνθου. Βρίσκεται σε μικρή επίπεδη επιφάνεια ανατολικά των ανασκαφών που διεξάγονται εκεί και ξεχωρίζει στο "λακκί" της Ζώμινθου γιατί διαθέτει εντυπωσιακές διαστάσεις σε σχέση με την κυρίαρχη βλάστηση των πρίνων και των κρητικών σφενδαμιών.

Η "γέννηση" του δέντρου που έτσι κι αλλιώς συνοδεύεται από πολλούς θρύλους χάνεται στο βάθος του χρόνου και αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με τη θέση στον αρχαιολογικό χώρο της Ζώμινθου ώθησαν τις τοπικές αρχές και υπηρεσίες να προτείνουν στο ΥΠΕΚΑ την κήρυξη του σε Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης. Πρόταση που έγινε αποδεκτή και φυσικά θα εγκριθεί και από το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης στο οποίο θα συζητηθεί το σχέδιο προεδρικού διατάγματος και οι εισηγήσεις των αρμοδιων υπηρεσιών.

Στόχος του υπουργείου με την κήρυξη του ως Μνημείου της Φύσης είναι να αξιοποιηθεί ο κράταιγος (τρικοκιά) για την αναψυχή των επισκεπτών, να αφορά αποκλειστικά την παρατήρησή του, τη φωτογράφιση και την εκμετάλλευση εως... σκιάς του, αλλά πέραν τούτου ουδέν! Ολες οι πρωτοβουλίες που θα αναφερθούν θα έχουν σκοπό να το προστατέψουν.

Η μελέτη

Στην ειδική περιβαλλοντική μελέτη που εκπόνησε το ΥΠΕΚΑ περιγράφεται ακριβώς το δέντρο αλλά και τα όσα προβλέπεται να γίνουν ή οι απαγορεύσεις.

Ο αιωνόβιος κράταιγος της Ζώμινθου ανήκει στο είδος Grataegus monogyna και δεσπόζει στην είσοδο του ομώνυμου αρχαιολογικού χώρου. Λόγω της θέσης του, σε υψίπεδο του Ψηλορείτη δίπλα στον επαρχιακό δρόμο Ανωγείων-οροπεδίου Νίδας, η παρουσία του δέντρου γίνεται αντιληπτή από αρκετή απόσταση και σε όλους τους επισκέπτες των αρχαιοτήτων και τους φυσιολάτρες της οροσειράς. Το εντυπωσιακότερο τμήμα είναι η κόμη του, η οποία είναι ιδιαίτερα πυκνή και φτάνει σε διάμετρο τα 12 μέτρα.

Το δένδρο βρίσκεται ριζωμένο στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ζώμινθου, σε μικρή επίπεδη επιφάνεια ανατολικά των ανασκαφών που διεξάγονται στο συγκεκριμένο χώρο. Ο κράταιγος ξεχωρίζει γενικότερα μέσα στο "λακκί" της Ζωμίνθου γιατί διαθέτει εντυπωσιακές διαστάσεις σε σχέση με την κυρίαρχη βλάστηση των πρίνων και των κρητικών σφενδαμιών. Περιβάλλεται από μικρότερες "τρικοκιές", όπως αποκαλείται το είδος στην Κρήτη. Γύρω από τον κορμό του έχει κατασκευαστεί χαμηλό πέτρινο τοιχίο, ύψους 0,50μ. και ο ενδιάμεσος κενός χώρος καλύφθηκε με χώμα. Καμία άλλη κατασκευή ή σκληρή επιφάνεια δεν υπάρχει πλησίον του δέντρου.

Το ακάλυπτο μέρος του δέντρου έχει στηθαία περίμετρο 2,60μ. και διάμετρο 0,80μ. (σε ύψος 1,30μ. από την επιφάνεια του τοιχίου). Η κόμη του είναι πυκνή και παρουσιάζει ομοιόμορφη κατανομή των κλάδων σε διάμετρο 11-12μ. Το ύψος του κράταιγου φτάνει τα 11,40μ.

Το ριζικό σύστημα του δέντρου είναι ισχυρό, εκτεταμένο και σχετικά αβαθές γι'αυτό το γεγονός ότι η ανασκαφή διεξάγεται σε ικανή απόσταση από αυτό, μεγαλύτερη από 30μ. διασφαλίζει την επιβίωσή του.

Ο κεντρικός κορμός του δέντρου είναι ευθυτενής και συμπαγής, αναπτύσσει ομοιόμορφα ένα πλούσιο σύστημα κλάδων, στο οποίο φωλιάζει πληθώρα πουλιών που τρέφονται με τους καρπούς του δέντρου κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Ο κράταιγος είναι είδος ανθεκτικό στην ξηρασία και η ανάπτυξή του δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από το ύψος των βροχοπτώσεων. Ο συγκεκριμένος κράταιγος, εκτός του ότι φύεται σε μεγάλο υψόμετρο, ευδοκιμεί σε εύφορο έδαφος με επάρκεια υπόγειου νερού καθώς στην περιοχή υπάρχουν αρκετές πηγές.

Στον ίδιο χώρο με τον κράταιγο υπάρχουν αυτοφυείς μικρότερες τρικοκιές, σφενδάμια και πρίνοι ενώ έχουν φυτευτεί κερασιές, απιδιές, καρυδιές κλπ. Ολα τα δέντρα προστατεύονται και κλαδεύονται ετησίως.

Νοτιοανατολικά του αρχαιολογικού χώρου, εκατέρωθεν της επαρχιακής οδού, βρίσκεται περιφραγμένη μια δεύτερη αρχαιολογική θέση, γνωστή ως "τυροκομείο".

Εκτός από τα μινωικά και μυκηναϊκά κατάλοιπα, υπάρχουν επίσης δύο αναστηλωμένα κτηριακά μνημεία, ένα ενετικό και ένα μεταγενέστερο τυροκομείο.

Εντός της έκτασης υπάρχει αυτοφυής βλάστηση από πρίνους, σφενδάμια και αγριαχλαδιές.

ΠΗΓΗ: patris.gr